Hoeveel invloed heeft de politiek op de beurs?

In deze situaties leidde het tot een kortstondige crash van de aandelenkoersen, waarna de verliezen tamelijk snel weer werden goedgemaakt. Een dergelijke herstelbeweging is enigszins logisch te noemen, aangezien ook “the day after” de zon gewoon weer opkomt. Het duurt zo lang voordat de gevolgen van een Brexit of van Trumps economische beleid te merken zijn, dat een snelle aandelencrash niet logisch is.

Dat deze events op de langere termijn schade kunnen aanrichten spreekt voor zich, maar dan ondervinden ook de koersen op de financiële markten hier op den duur hinder van.

Ook geopolitieke spanningen kunnen van grote invloed zijn op aandelenkoersen wereldwijd. Afgelopen zomer was het nog de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un die voor paniek onder beleggers zorgde. Een ander voorbeeld is de crisis in Oekraïne, waar de Russische president Poetin zich openlijk mee bemoeide.

Wat betekenen deze events voor de aandelenkoersen?

Deze geopolitieke spanningen zijn over het algemeen negatief voor aandelenkoersen. Het zorgt voor risico-aversie onder beleggers, waardoor ‘veilige havens’ opbloeien. Denk hierbij aan traditionele veilige havens als goud, de Japanse en de Zwitserse franc.

Wel leert de ervaring dat naarmate een conflict vordert, de impact op de beurzen steeds kleiner wordt. Meer concreet: waar de eerste atoomproeven en raketlanceringen van Noord-Korea nog voor een hevige schok zorgden, reageren beleggers nu nog nauwelijks op deze ontwikkelingen nu we talloze proeven en lanceringen verder zijn.

Invloed van politiek op de economie

Dat de politiek op korte termijn wel degelijk van grote invloed kan zijn op de beurzen, bleek wel in de financiële crisis. Na de val van Lehman Brothers leek het bankenstelsel wereldwijd als een kaartenhuis in elkaar te storten. Uiteindelijk moest ook de Nederlandse overheid rigoureus ingrijpen.

De Nederlandse overheid heeft in 2008 de Nederlandse tak van Fortis/ABN Amro genationaliseerd. Dit moest grote problemen voor de financiële stabiliteit voorkomen. ABN Amro was nog maar net overgenomen door het bankentrio RBS, Fortis en Banco Santander of de crisis sloeg in als een bom. Omdat Fortis nauwelijks meer aan vers kapitaal kon komen, moest de overheid ingrijpen.

De omvang van ABN Amro was in die tijd zo omvangrijk dat een faillissement van de bank desastreuze gevolgen voor de Nederlandse economie zou hebben. Andere grote Nederlandse banken als ING moesten geholpen worden middels een kapitaalinjectie. Later volgde in 2013 nog de overname van SNS Reaal door de overheid.

Wat zijn centrale banken precies en wat is hun invloed?

Een centrale bank is een instituut dat onder meer het monetair beleid uitvoert, het betalingsverkeer bevordert en toezicht houdt op financiële instellingen. De meest bekende zijn de Europese Centrale Bank (ECB) de Amerikaanse Federal Reserve (FED), de Bank of England (BOE) en de Bank of Japan (BOJ).

Een monetair beleid & beleggen

Voor beleggers is het monetaire beleid van de centrale bank verreweg het belangrijkste. Dit beleid wordt uitgevoerd om de prijsstabiliteit in de regio te bewaken. Dit houdt concreet in dat de centrale bank een jaarlijkse inflatie van bijna 2% nastreeft.

Een te lage inflatie of zelfs deflatie is slecht nieuws voor de economie omdat in een dit geval aankopen worden uitgesteld in de hoop dat de prijzen in de toekomst dalen. Een te hoge inflatie is juist ook weer niet gewenst omdat dit voor een enorme geldontwaarding zorgt, iets wat ook tot paniek onder consumenten kan leiden en dit is uiteindelijk weer slecht nieuws voor de economie.

De meest gebruikte en belangrijkste beleidsinstrumenten zijn de rentetarieven van de centrale bank. Deze officiële rentetarieven die gelden voor het hele eurogebied:

• De basisherfinancieringsrente (refirente): de refirente is de rente die banken betalen aan de centrale bank wanneer zij geld opnemen.
• Marginale beleningsrente: rentevoet waartegen kredietinstellingen te allen tijde overnight tegen onderpand en op eigen initiatief kunnen lenen bij de centrale bank. Deze rente stelt normaliter een bovengrens aan de korte geldmarktrente.
• Depositorente: Rentevoet waartegen banken te allen tijde overnight deposito’s kunnen plaatsen bij de centrale bank. Hiermee kan de centrale bank een ondergrens stellen aan de korte geldmarktrente.

Zoals uit bovenstaande uitleg blijkt, hebben centrale banken dus directe invloed op de korte geldmarktrente. Dit instrument kunnen centrale banken inzetten om hun primaire taak uit te voeren, namelijk het zorgen voor prijsstabiliteit. Bij lage inflatie worden deze belangrijkste rentetarieven over het algemeen verlaagd, terwijl bij een te hoge inflatie de rente juist verhoogd kan worden.

Om de lage inflatie na de crisis hoofd te bieden, bleek het verlagen van de rente naar 0% niet genoeg. Centrale banken wereldwijd startten een grootschalig opkoopprogramma van staatsobligaties om de economie verder te stimuleren en investeren aantrekkelijker te maken. Het uiteindelijke doel van deze zogenoemde quantitative easing (QE) is uiteindelijk het verhogen van de inflatieverwachtingen.

De Federal Reserve was de eerste grote centrale bank die hiermee begon. Dit voorbeeld is later door vele grote centrale banken wereldwijd gevolgd. Inmiddels is de Fed begonnen om het monetaire beleid weer te normaliseren. Grote jongens als de ECB en de BoJ blijken hier vooralsnog niet klaar voor te zijn en pompen nog altijd maandelijks miljarden aan vers kapitaal in de economie.

Recente beleidsbepalingen met grote invloed

Het verlagen van de rentes naar praktisch 0%, en de daarbij behorende opkoopprogramma’s, zijn wereldwijd van grote invloed geweest op de financiële markten. Door gebrek aan alternatieven om rendement te behalen, zijn aandelenkoersen flink gestegen. Ook spinden staatsobligaties garen bij het lage renteklimaat. Immers, een dalende yield op een obligatie is negatief gecorreleerd met de koers van een obligatie.

Ondanks het feit dat centrale banken wereldwijd veel kritiek te verduren krijgen, heeft het beleid wel voor positieve neveneffecten gezorgd. Denk bijvoorbeeld aan de aantrekkende huizenmarkt, wat uiteindelijk weer leidt tot een stijging van het consumentenvertrouwen en dus goed is voor de economische activiteit.

Analisten met kritiek op het beleid waarschuwen echter voor aankomende hyperinflatie en het ontstaan van bubbels op de financiële markten. Vooralsnog liggen de inflatieverwachtingen nog onder het gewenste niveau van de ECB. Het oordelen over bubbels op financiële markten is een stuk lastiger, aangezien deze vaak pas achteraf duidelijk herkenbaar zijn, nadat ze geknapt zijn.