Helikoptergeld: het laatste alternatief?

Helikoptergeld betekenis

Helikoptergeld is een term die gebruikt wordt wanneer er een grote som geld wordt gecreëerd. Vervolgens wordt dit geld rechtstreeks gegeven aan de consumenten en de bedrijven. Helikoptergeld is zeer onconventioneel en werd bedacht als idee om deflatie te bestrijden.

Helikoptergeld vanwaar het idee

De term helikoptergeld werd geïntroduceerd door de Amerikaanse econoom Milton Friedman. Het houdt in dat centrale banken geld creëren en dit vervolgens verdelen onder de bevolking en bedrijven. Kort door de bocht is dit wat helikoptergeld is.

Waarom helikoptergeld overwegen? Wanneer banken stoppen met geld uitlenen, zullen de bedrijven stoppen met investeren. Doorgaans zal dit een aanleiding zijn om op termijn minder mensen tewerk te stellen. Een stijgende werkloosheid werkt een lager salaris in de hand en dit alles zorgt voor een lagere consumptie.

In het verleden waren recessies altijd te wijten aan één bepaalde factor. Hetzij een vraagschok hetzij een aanbodschok. Wat deze situatie zo uniek maakt is dat het virus ervoor gezorgd heeft dat we te maken hebben met zowel een vraag- als aanbodschok. Enerzijds consumeren we minder want in vele landen zit de bevolking in quarantaine. Ook de vraag vanuit bedrijven is een pak minder doordat de supply chain verstoord is. Het aanbod krijgt ook enkele tikken doordat bedrijven op bevel van de overheid moeten sluiten. Recentelijk gepubliceerde werkloosheidscijfers uit Amerika zijn ongezien. Op één maand tijd van 282.000 werklozen naar meer dan 3 miljoen. Ook in België zou de helft van de beroepsbevolking afhankelijk zijn van een uitkering op dit moment. Dit zet een enorme druk op de economie en de rekening zal zich uiteraard later presenteren.

Doel van helikoptergeld

Het ultieme doel van helikoptergeld is het creëren van economische groei. Conventionele methodes die hiervoor gebruikt worden, zijn fiscale maatregelen en monetaire maatregelen.

Voor de fiscale maatregelen kijken we naar de overheid. Het verlagen van belastingen en belastingdruk valt onder de fiscale maatregelen maar worden niet veel gebruikt want dat zou minder budget betekenen op de korte termijn voor de regerende partijen.

Voor monetaire maatregelen kijken we naar de centrale banken. De manier waarop zij de consumptie en investeringen proberen te verhogen is door lage interestvoeten en natuurlijk de kwantitatieve versoepeling. Aangezien de meeste centrale banken al tegen de nul procent zitten, hebben ze niet veel ruimte meer op dit pad te bewandelen.

Voor nieuwe onconventionele maatregelen komen we uit bij het topic van dit artikel, helikoptergeld. Volgens de theorie van Milton Friedman is een recessie en/of depressie het gevolg van te weinig geld die in omloop is. Daarom is het antwoord hierop volgens hem: meer geld in omloop brengen. Dit kan door het geld ter beschikking te stellen aan banken en overheden. Maar op deze manier kwam het niet terecht bij de reële economie. De laatste optie is het geld rechtstreeks aan de bedrijven en consumenten geven. Dit botst op redelijk wat verzet van de bankwereld. Hun functie in de economie wordt op deze manier afgeroomd.

Helikoptergeld vraagtekens

1. Hoe onafhankelijk is een centrale bank als het aan iedereen geld begint uit te delen? Één van de belangrijkste eigenschappen van een centrale bank is net dat ze onafhankelijk zijn van eender welke overheid. Al kan dit wel in twijfel getrokken worden, als we zien wat zich de laatste maanden heeft afgespeeld in Amerika.
2. Aan wie wordt het helikoptergeld gegeven? Welk bedrag en voor hoelang wordt het helikoptergeld voorzien? Zal het eenmalig zijn of een maandelijks bedrag? Gaat het geld enkel naar diegene met een lager inkomen, om op deze manier te verzekeren dat het geld daadwerkelijk naar de reële economie gaat? Deze groep mensen zou namelijk het geld zeker uitgeven aan goederen en diensten.
3. Zal er een beperking opgelegd worden door de centrale bank? Denk aan wanneer bijvoorbeeld Europa beslist om een bepaalde laag in de bevolkingsgroep een cheque te overhandigen. Wat als dit bedrag gebruikt wordt om buitenlandse goederen en diensten aan te kopen? Het geld wordt dan gebruikt om een buitenlandse economie te stimuleren.
4. Wat indien consumenten het geld opzij zetten? Wanneer het uitgedeelde geld massaal wordt opgespaard, kan de centrale bank het geld niet terugvragen.
5. Nog een groot risico is de waardering van de munt. Hoe meer geld er in omloop is, hoe lager de waarde van de munt zal worden ten opzichte van economieën die geen helikoptergeld uitdelen. Concurrentieposities van bedrijven kunnen zo grondig door elkaar geschud worden.

Helikoptergeld of quantitative easing?

Quantitative easing of letterlijk vertaalt kwantitatieve versoepeling is het principe waarbij de centrale bank overheids- en bedrijfsobligaties opkoopt om deze te voorzien van liquiditeit. De centrale bank van Japan gaat hier zelfs nog een stapje verder en koopt zelfs ETF’s en REIT’s op. Door de coronacrisis heeft de Bank of Japan hun jaarlijks ETF opkoopprogramma verdubbeld tot een duizelingwekkende $ 112 miljard. Dit is meer dan het totale bruto binnenlands product van landen zoals Slovakije, Luxemburg, Bulgarije en ja zelfs meer dan een vijfde van het bruto binnenlands product van België. Deze vergelijking om u maar te tonen wat voor astronomische bedragen de centrale bank in de beurs pompt.

Kwantitatieve versoepeling gaat gepaard met zeer lage interestvoeten. In sommige landen en werelddelen is de interest 0 procent of negatief. Het idee erachter is dat een lage interestvoet de vraag naar leningen zou moeten aanzwengelen. Bedrijven zouden meer leningen kunnen aangaan om zo de economie op gang te helpen. De vraag stelt zich natuurlijk: waarom zouden bedrijven leningen aangaan als de achterliggende vraag naar hun producten niet hoger wordt. Dit is iets wat pijnlijk duidelijk is geworden en heeft de naam gekregen: ‘liquidity trap’. Ondanks het feit dat er zeer goedkoop geld voorhanden is, is het aantal uitstaande leningen niet significant gestegen en blijft de economie wat aanmodderen.

Bij quantitative easing kan de centrale bank, indien zij het nodig achten, hun opgekochte obligaties terug verkopen. Op deze manier krijgen ze hun ‘geïnvesteerd’ kapitaal terug. Hierbij wordt geen rekening gehouden met de eventuele waardeverminderingen. Bij helikoptergeld is het geld definitief weg. Dat is het grote verschil tussen de twee en is klaarblijkelijk ook één van de hoofdredenen waarom de centrale bank de sprong in het onbekende nog niet gemaakt hebben.