Wanneer kan dat gebeuren, en geldt dit voor iedereen?
In dit artikel leggen we uit hoe het werkt, wat het verschil is tussen een cash- en marginaccount, en waarom dit vooral van belang is voor wie handelt in derivaten zoals opties en futures.
Wat betekent deze waarschuwing?
De zin “Beleggen is risicovol, u kunt meer dan uw inleg verliezen” is een risicodisclaimer die beleggers de afgelopen jaren steeds vaker voorbij zagen komen. Veel beleggers lezen deze waarschuwing en vragen zich af hoe meer dan de inleg verloren kan gaan.
De disclaimer is relevant voor online broker LYNX en andere aanbieders van complexe beleggingsproducten. Kort gezegd betekent deze waarschuwing dat er situaties bestaan waarin u niet alleen uw volledige inleg kunt kwijtraken, maar zelfs een negatief saldo op uw effectenrekening kunt oplopen. Dat wil zeggen: u bent dan geld verschuldigd aan uw broker.
Voor wie geldt dit risico (en voor wie niet)?
Niet iedere belegger loopt het risico om meer dan zijn inleg te verliezen. Dit hangt volledig af van het type account dat u heeft en de producten waarmee u handelt.
- Belegt u alleen in aandelen, ETF’s of beleggingsfondsen met een cash account? Dan kunt u nooit meer verliezen dan uw inleg.
- Handelt u in derivaten (opties, futures, CFD’s) of heeft u een margin account? Dan is het belangrijk om te begrijpen dat het risico groter is en dat u mogelijk geld kunt verliezen dat u niet op uw effectenrekening heeft staan.
Cash account: verlies is beperkt tot uw inleg
Met een cash account belegt u alleen met het geld dat daadwerkelijk op uw rekening staat. U kunt geen posities openen waarvoor u meer geld nodig heeft dan uw beschikbare saldo.
In dat geval is uw maximale verlies eenvoudig: u kunt nooit meer verliezen dan u heeft ingelegd. Als uw beleggingen in waarde dalen tot nul, is uw geld op, maar u blijft geen schuld overhouden.
Een cash account is daardoor relatief veilig en geschikt voor beleggers die hun risico’s willen beperken.
Margin account: kans op grotere verliezen
Bij een margin account (ook wel effectenkrediet genoemd) kunt u beleggen met geleend geld van uw broker. Dit stelt u in staat om grotere posities aan te houden dan uw eigen vermogen toelaat. Dit vergroot zowel uw winstkansen als uw risico’s. Ook heeft u een margin account nodig voor short selling, schrijven van opties, handelen in futures en het aanhouden van negatieve valutaposities.
Wanneer uw beleggingen in waarde dalen, kan de waarde van uw account onder de vereiste margin komen. De broker zal dan een margin call uitvoeren: u moet dan extra geld storten of posities sluiten om aan de vereisten te voldoen. Doet u dat niet op tijd, dan kan de broker uw posities automatisch sluiten. In extreme marktomstandigheden kan de sluiting echter te laat komen, waardoor u alsnog een negatief saldo krijgt.
Een negatief saldo betekent dat u geld verschuldigd bent aan uw broker. Dit is precies wat bedoeld wordt met: “u kunt meer dan uw inleg verliezen.”
Marginregels bij brokers zoals LYNX
LYNX maakt gebruik van de marginregels van Interactive Brokers (IB), het internationale clearingplatform waarop de transacties worden uitgevoerd. Deze regels zijn ontworpen om risico’s voor zowel de belegger als de broker te beperken.
In de praktijk betekent dit dat posities meestal automatisch worden gesloten zodra de margin te laag wordt. Dit gebeurt in real time, vaak al voordat het saldo negatief kan worden. Hierdoor wordt in veel gevallen voorkomen dat u meer dan uw inleg verliest.
Toch zijn er uitzonderingen. Bij plotselinge marktbewegingen, in het weekend of tijdens de uren dat markten gesloten zijn (overnight), kunnen koersen sterk wijzigen zonder dat posities direct kunnen worden gesloten. Ook bij zeldzaam grote marktbewegingen (zoals een flash crash of extreme volatiliteit) kan het systeem niet tijdig reageren. In dergelijke gevallen kan alsnog een negatief saldo ontstaan.
Hoe dit kan gebeuren bij derivaten: opties en futures
Bij het handelen in derivaten zoals opties en futures is het risico op grotere verliezen nog duidelijker aanwezig.
- Opties schrijven (verkopen): Wanneer u een optie schrijft, neemt u de verplichting op u om een bepaalde transactie uit te voeren (bijvoorbeeld aandelen kopen of verkopen) tegen een vooraf vastgestelde prijs. In theorie kan uw verlies bij een ongedekte geschreven calloptie onbeperkt zijn, omdat de koers van het onderliggende aandeel oneindig kan stijgen.
- Futures: Bij futurescontracten verplicht u zich om een product (zoals een index, grondstof of valuta) in de toekomst te kopen of te verkopen tegen een vaste prijs. Omdat futures dagelijks worden verrekend (mark-to-market), kunnen verliezen snel oplopen. Ook hier kan het gebeuren dat u geld moet bijstorten om aan uw margineisen te voldoen.
In beide gevallen kan een plotselinge marktbeweging – bijvoorbeeld bij onverwachte nieuwsberichten of grote volatiliteit – ertoe leiden dat uw verlies groter is dan het saldo op uw rekening.
Voorbeelden
Optievoorbeeld – geschreven calloptie
Stel, u schrijft (verkoopt) een ongedekte calloptie op het aandeel Tesla met een uitoefenprijs van €200. U ontvangt hiervoor €5 aan premie per aandeel, wat neerkomt op €500 voor één contract (100 aandelen).
Zolang de koers onder de €200 blijft, mag u die premie houden. Maar stel dat Tesla na onverwacht positief nieuws naar €300 stijgt, dan bent u verplicht om 100 aandelen te leveren tegen €200, terwijl u ze in de markt voor €300 moet kopen. Uw verlies bedraagt dan:
(€300 – €200) × 100 = €10.000 verlies, min de ontvangen premie van €500 = €9.500 nettoverlies.
Als u slechts €5.000 op uw rekening had staan, heeft u nu een tekort van €4.500 – geld dat u moet bijstorten. Dit is een duidelijk voorbeeld van hoe u meer dan uw inleg kunt verliezen.
Voorbeeld met futures
Stel, u handelt in een AEX-future met een contractwaarde van €200 × de AEX-stand. De AEX noteert op dat moment 800 punten, wat neerkomt op een contractwaarde van €160.000. Uw broker vereist een initiële margin van €8.000.
Als de AEX daalt van 800 naar 760 punten, verliest u 40 punten × €200 = €8.000. Uw volledige margin is dan verdwenen. Maar als de AEX bijvoorbeeld tijdens een marktcrash direct opent op 740 punten, dan verliest u nog eens €4.000 extra. Het verlies van €12.000 is op dat moment meer dan uw initiële saldo. Ook hier ontstaat een negatief saldo – u bent uw inleg kwijt én u moet extra geld storten.
Ook bij aandelen kan het gebeuren
Niet alleen bij derivaten kan een verlies groter zijn dan uw inleg. Ook bij shortposities in aandelen of bij het kopen van aandelen met geleend geld (margin) kan dit gebeuren.
Bij een shortpositie leent u aandelen van een andere partij en verkoopt u deze, in de hoop ze later goedkoper terug te kopen. Als de koers echter stijgt in plaats van daalt, loopt uw verlies onbeperkt op.
Daarnaast kan ook een longpositie in aandelen leiden tot een groter verlies dan uw inleg wanneer u deze met margin heeft gefinancierd. Stel dat u voor €10.000 aan eigen vermogen heeft, maar voor €30.000 aan aandelen koopt met behulp van geleend geld. Als de aandelenkoersen plots met 40% dalen, is de waarde van uw portefeuille nog slechts €18.000, terwijl u €20.000 schuld heeft aan uw broker. U houdt dus een tekort over van €2.000. Dit toont aan dat zelfs bij het kopen van aandelen op margin een negatief saldo kan ontstaan.
Voorbeeld – shortpositie in aandelen
Stel, u gaat short in 100 aandelen van een bedrijf dat op €50 noteert. U verkoopt ze dus voor €5.000 in totaal, in de verwachting dat de koers zal dalen. Maar het tegenovergestelde gebeurt: er verschijnt positief nieuws, en het aandeel stijgt naar €150.
Om uw shortpositie te sluiten, moet u de aandelen terugkopen tegen de nieuwe koers van €150 per stuk. Dat kost €15.000. Uw verlies bedraagt:
(€150 – €50) × 100 = €10.000 verlies.
Als uw account slechts €5.000 waard was, heeft u nu een tekort van €5.000 – u bent dus meer kwijt dan uw oorspronkelijke inleg. En in theorie kan een aandeel onbeperkt stijgen, waardoor uw verlies ook onbeperkt kan worden.
Weet wat u doet
Beleggen met geleend geld of in derivaten is niet per definitie verkeerd. Veel professionele beleggers gebruiken deze instrumenten om rendement te vergroten of risico’s af te dekken. Maar het vereist kennis, discipline en een goed begrip van de mogelijke uitkomsten.
Voordat u met deze producten handelt, is het essentieel om:
- te begrijpen hoe margin werkt;
- te weten wat uw maximale risico is per positie;
- de marktrisico’s in te schatten;
- altijd voldoende buffer aan te houden op uw rekening;
- kennis- en geschiktheidstoetsen succesvol af te ronden.
Conclusie
De zin “Beleggen is risicovol, u kunt meer dan uw inleg verliezen” is geen loze waarschuwing, maar een serieuze realiteit voor wie handelt met hefboomproducten of met een margin account. Wie enkel belegt met eigen geld in een cash account, hoeft zich hierover geen zorgen te maken. Maar wie gebruikmaakt van margin of derivaten, moet zich bewust zijn van de extra risico’s die daarbij horen.
Brokers zoals LYNX en Interactive Brokers hanteren strikte marginregels om beleggers te beschermen, maar zelfs deze systemen kunnen extreme marktrisico’s niet volledig uitsluiten. Beleggen biedt kansen, maar zonder goed begrip van de risico’s kan het ook leiden tot verliezen die groter zijn dan verwacht. Weet dus altijd waarin u belegt – en wees voorbereid op elk scenario.
