Wat zijn ETF’s? In dit artikel geven we uitleg over alles wat u moet weten over ETF’s. We behandelen de definitie, kijken naar de voor- en nadelen en geven uitleg over ingewikkelde termen zoals de Total Expense Ratio van ETF’s. Na het lezen van dit artikel begrijpt u waarom ontzettend veel beleggers kiezen om te beleggen in ETF’s.
Beleggen in ETF’s
ETF beleggen is voornamelijk populair door de eenvoudigheid en de relatief lage kosten van het product. U kunt door middel van ETF’s heel gemakkelijk en goedkoop een goed gespreide portefeuille opzetten. De ETF’s zijn transparant en zeer toegankelijk omdat ze verhandelbaar zijn op de beurs.
Een ETF of Exchange Traded Fund is een (passief) beleggingsfonds en heeft als doel het zo nauwkeurig mogelijk volgen van een onderliggende beursindex.
Het product werd in de jaren ’90 ontworpen voor beleggers, aanvankelijk om een index exact te kunnen volgen. De eerste ETF die in 1993 op de Amerikaanse markt een notering kreeg, was dan ook de SPDR S&P 500 ETF (SPY). Deze had als doel de prestaties van de S&P 500 index te volgen. Inmiddels heeft deze ETF ruim $ 361 miljard activa onder beheer en is het nog altijd de grootste ETF ter wereld gemeten naar Asset Under Management.
De populariteit van ETF’s zit al jaren in de lift en inmiddels is er voor meer dan $ 5 biljoen in ETF’s geïnvesteerd en neemt dit bedrag nog steeds toe. Op de grootste beurs ter wereld, de Amerikaanse beurs, zijn ETF’s inmiddels goed voor een vijfde van alle transacties. Het aantal ETF’s groeit ook snel; inmiddels zijn er meer dan 8000 verschillende ETF’s.
In de afgelopen twee decennia kwamen er ETF’s op allerlei assets en categorieën bij. Zo zijn er naast index trackers, ook ETF’s voor grondstoffen, obligaties en bijvoorbeeld bepaalde sectoren. Ook zijn er ETF’s beschikbaar met hefbomen, alternatieve wegingen en uiteraard kunt u via deze trackers beleggen in vrijwel alle delen van de wereld. Sinds 2003 is de ETF-markt groter dan de traditionele markt voor veelal actief beheerde beleggingsfondsen. Een ETF biedt net als een beleggingsfonds een selectie van aandelen omtrent een specifiek thema, doorgaans een index. Zo kunt u beleggen in een ETF die de luchtvaartsector volgt of een tracker die inspeelt op de BRIC landen.
Wat zijn de voordelen van ETF’s?
Beleggen met een brede spreiding
Een ETF helpt u om te beleggen met een brede spreiding. Een goede spreiding is belangrijk om op lange termijn een succesvolle belegger te zijn. Hiermee wordt het bedrijfsrisico gereduceerd. Wedt u namelijk op één paard en komt dit bedrijf in zwaar weer terecht, dan loopt u het risico uw volledige investering te verliezen. Bij een goede spreiding is de impact van een slecht presterend aandeel een stuk kleiner. Het bedrijfsrisico is dus goed te reduceren.
Het marktrisico is echter niet met een spreiding te verkleinen. Het sentiment op de beurzen kan zowel positief als negatief zijn. Ook als uw portefeuille goed gespreid is, heeft u te maken met het sentiment van de beleggers.
Lage kosten
Een ander groot voordeel zijn de lage kosten van ETF’s. De impact van de kosten wordt vaak onderschat. Toch hebben deze direct invloed op uw rendement. De beheerkosten van een ETF zijn laag, omdat het vrij gemakkelijk is om een dergelijk product op te stellen.
Naast de beheerskosten is de spread tussen de bied- en laatprijs van een ETF over het algemeen klein. De trackers zijn verhandelbaar op de beurs waardoor het liquide producten zijn. De indirecte kosten die een spread met zich meebrengen zijn dus laag en u kunt direct in- en uitstappen.
Transparantie
Omdat de wisselingen in indices beperkt zijn, weet u precies waar u in belegt. U komt niet voor onverwachte kosten te staan en u volgt exact de door u gekozen index middels de tracker.
Middels een ETF is het niet alleen mogelijk om een index te volgen. Ook is het mogelijk om bijvoorbeeld grondstoffen en valuta’s te volgen middels een tracker. Denk bijvoorbeeld aan een zeer populaire ETF die de goudprijs volgt. U hoeft niet fysiek goud te kopen, maar kunt middels een ETF profiteren van een stijging van de goudprijs
Wat zijn de nadelen van ETF’s?
Net als elke belegging kennen ETF’s naast voordelen ook enkele nadelen. Hieronder wijzen we u op de risico’s van het beleggen in trackers.
Risico op verlies
ETF’s volgen een index, dit biedt spreiding, maar geen bescherming tegen verlies. Wanneer de index daalt zakt ook de waarde van de ETF. Op deze manier lopen houders van een ETF dezelfde risico’s als houders van aandelen. Ze krijgen enkel automatisch veel spreiding. De passieve houding van ETF’s biedt geen bescherming. Er is geen management dat de risico’s inschat en beleggers probeert te beschermen.
Risico’s bij hefboom en omgekeerde ETF’s
Extra voorzichtigheid is geboden bij hefboom en omgekeerde ETF’s. Deze producten zijn vooral bedoeld voor meer ervaren beleggers. De werking van de hefboom en omgekeerde ETF’s bieden extra risico’s. Een snelle beweging van de koers kan ervoor zorgen dat de totale inleg verloren gaat. Zelfs als de koers daarna weer hersteld, kan het al te laat zijn voor de eigenaar van dit soort ETF’s. Als de positie tegen de ETF inloopt moet de ETF de exposure met een hefboom afbouwen. Hierdoor is het extra lastig om te herstellen van een verlies.
Tegenpartijrisico bij Swap ETF’s
ETF’s die gebruik maken van Swaps bij het nabootsen van de index zijn zogenaamde synthetische ETF’s. Deze SWAP ETF’s hebben te maken met mogelijk tegenpartij risico. Wanneer de tegenpartij niet kan leveren ontstaat er een probleem. Vaak is de ETF hiertegen beschermd, maar het is goed om de prospectus hierop na te lezen. Om eigenaren van ETF’s te beschermen, mogen ETF’s maximaal 10% van het vermogen in swaps investeren. Toch is dit risico van 10% van het vermogen aanzienlijk en reden om dit soort producten te mijden of je extra goed te laten informeren. In de VS zijn synthetische ETF’s om deze risico’s en de mogelijkheid tot een kettingreactie zelfs verboden.
Enkel gemiddelde rendementen mogelijk
Het rendement van ETF’s is gekoppeld aan die van een index. Dit betekent dat de ETF in de praktijk nooit beter kan presteren dan gemiddeld. Na aftrek van de kosten blijft de ETF doorgans zelfs iets achter bij de index. Door de spreiding hebben beleggers in de ETF zowel een belang in de beste als minste aandelen in de index.
Lopende kosten bij ETF’s
Een ETF heeft doorgaans lopende kosten die worden betaald om de ETF op te zetten en te onderhouden. Deze bedragen tussen de 0,05% en 0,80% (soms meer) per jaar. Deze kosten zijn een groot nadeel ten opzichte van het kopen van individuele aandelen. Losse aandelen hebben geen losse lopende kosten en zijn daardoor goedkoper. Zeker bij duurdere ETF’s kunnen de kosten een significant verschil maken. De kosten drukken namelijk het rendement of vergroten het verlies. Hierdoor wordt het compounding effect van rendement op rendement afgeremd en dit kan over langere periodes een behoorlijk verschil maken.
Belangrijke termen bij beleggen in ETF’s
De kosten van ETF’s: de Total Expense Rate (TER)
De kosten van ETF’s verschillen behoorlijk en lopen ongeveer vanaf 0,05% per jaar op tot 0,80% per jaar. Het grote verschil in deze kosten hangt af van de liquiditeit in de onderliggende index, de omvang van het fonds, de concurrentie van andere fondsen en hoeveel winst de uitgever wil maken op de ETF. Deze kosten zijn lager dan die we doorgaans zien bij actieve fondsen. Deze rekenen meestal tussen de 0,50% en 2,0%. De manier hoe kosten worden weergegeven, was in het verleden nog wel eens ondoorzichtig. Om dit beter inzichtelijk te maken wordt tegenwoordig gewerkt met de TER wat in het Engels staat voor Total Expense Rate (TER). Hierin zitten dus alle kosten verwerkt die worden gebruikt om het effect in de lucht te houden.
Spread
Een ETF is net als een aandeel beursgenoteerd. Dit betekent dat er bij het aankopen sprake kan zijn van een verschil (spread) tussen de aan- en verkoopprijs (Bid Ask Spread). Hoe kleiner deze spread, hoe makkelijker de aandelen te kopen zijn en hoe kleiner het verschil tussen de aan- en verkoopprijs. Grote fondsen in liquide onderliggende waarden hebben doorgaans een kleinere spread.
Korting of premium: prijsvorming bij ETF’s
Een ander onderliggend verschil wat kan optreden is dat de ETF en de onderliggende waarde niet gelijk blijven. In dit geval kan je via de ETF de onderliggende waarde met een korting of premium kopen; de ETF wijkt af van de onderliggende waarde (Engels: Net Asset Value of NAV). ETF’s proberen dit verschil zo klein mogelijk te houden, maar toch bestaan hier af en toe mogelijkheden voor arbitrage. Sommige partijen zoals Flow Traders bieden liquiditeit aan ETF’s en voorkomen zo dat de verschillen erg groot worden. In tijden van paniek zien we echter vaak dat deze verschillen toch toenemen.
Dividend bij een ETF
Er zijn verschillende soorten ETF’s, namelijk herbeleggings ETF’s en ETF’s die dividend uitkeren. De naam zegt het eigenlijk al; herbeleggings ETF’s beleggen het ontvangen dividend automatisch weer in de index, terwijl divident ETF’s het dividend in cash uitkeren. Wat er gebeurt bij welke ETF verschilt, maar is altijd terug te vinden in de prospectus. Het voordeel van een ETF die herbelegd is, is dat je helemaal niets hoeft te doen. Het voordeel van een uitkerende dividend ETF is dat je meestal per kwartaal een dividenduitkering ontvangt.
Wat zijn de verschillende soorten ETF’s?
ETF’s zijn onder te brengen in verschillende groepen. Deze ETF’s hebben allen een specifiek doel wat ze nastreven
- Marktbrede ETF’s: dit zijn de meest bekende ETF’s en volgen een brede index. Denk hierbij aan de AEX-index, de S&P 500 of de Nasdaq
- Sector ETF’s: richten zich op een bepaalde sector. Dit kunnen bijvoorbeeld gezondheidszorg, energie of consumentengoederen zijn.
- Regio of landen ETF: deze ETF speelt in op de ontwikkelingen van aandelen in een bepaald land of regio. Voorbeelden hiervan zijn de China ETF, Afrika ETF of India ETF. Soms is er veel overlap tussen een marktbrede en land ETF.
- Grondstoffen ETF: dit soort ETF’s richten zich niet op aandelen maar op grondstoffen. Een veelvoorkomend voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld de goud ETF die in fysiek goud belegt. Andere grondstof ETF’s beleggen bijvoorbeeld in palladium of graan.
- Strategie ETF’s: zijn ETF’s die een andere strategie volgen dan standaard ETF’s. De meeste ETF’s zijn namelijk marktwaarde gewogen. Dit betekent dat percentueel het grootste deel van de portefeuille in de grootste aandelen zit. Dit is ook gemakkelijk, want als de waarde van een aandeel hard stijgt, stijgt ook de waarde in de portefeuille. Er zijn echter andere strategieën die mogelijk een beter resultaat opleveren. Voorbeelden hiervan zijn gelijk gewogen of momentum ETF’s.
Hefboom- en reversed ETF’s
Er zijn ook nog ETF’s die een hefboom toepassen of juist omgekeerd reageren op de bewegingen van een index. Een hefboom ETF volgt de ETF met een veelvoud, bijvoorbeeld drie. De hefboom wordt verkregen door middel van schulden of opties. Op de korte termijn volgt deze ETF de koers vrij nauw, maar op de langere termijn minder goed. Dit komt omdat de hefboom ETF hoog moet bijkopen en lager verkopen om de hefboom gelijk te houden.
De zogeheten inversed ETF stijgt wanneer de onderliggende ETF daalt. Dit heeft dus hetzelfde effect als short gaan. Het verschil is dat met short gaan de verliezen in theorie oneindig zijn, terwijl een inverse ETF niet verder dan nul kan dalen. Dit betekent echter wel dat een inverse ETF geliquideerd kan worden.
Omdat hefboom ETF’s en omgekeerde ETF’s relatief geavanceerd zijn zie je deze met name in zeer liquide markten. De vraag moet namelijk voldoende zijn en onderliggend moet de markt ook liquide genoeg zijn om deze producten aan te bieden
Opbouw van de ETF
ETF’s volgen een bepaalde index. Er zijn echter verschillende manieren om dit te doen. Hier volgen de belangrijkste manieren hoe ETF’s in elkaar worden gezet.
- Volledig nabouwen: met deze methode worden gewoon alle onderliggende waarden in dezelfde verhouding gekocht als ze zich in de index bevinden. Het is dus als het ware een replica van de index in het klein (Engels: full replication). Voor sommige zeer uitgebreide indices is dit lastig of kostbaar, daarom worden er ook andere strategieën gebruikt.
- Gedeeltelijk nabouwen: met gedeeltelijk nabouwen wordt een deel van de index vervangen door meer liquide aandelen die vergelijkbaar bewegen. In de meeste gevallen zit er meer gewicht in de grootste aandelen, omdat deze het meest liquide zijn. Deze methode wordt in het Engels sampling genoemd.
- Kunstmatig nabouwen: in deze methode wordt gebruikt gemaakt van componenten die helemaal niet in de onderliggende index zitten. Er kan bijvoorbeeld gebruikt gemaakt worden van swap contracten. Dit kan het gemakkelijker en goedkoper maken om de ETF op te zetten. Vooral met bijvoorbeeld grondstoffen zien we vaak dat gebruik gemaakt wordt van kunstmatige replicatie. Dit omdat het opslaan van grondstoffen relatief kostbaar is en de kosten voor de ETF omhoog drukt. Dit soort synthetische ETF’s, staan in het Engels bekend als synthetic exchange-traded funds.
Kostenverschillen van nabouw strategie
Volledig nabouwen is het duurste, maar hoeveel dit kost hangt erg af van de index. Kleinere indices zoals de AEX of de DAX 30 zijn relatief eenvoudig en goedkoop. Ook zeer liquide indices zoals de S&P 500 kunnen gemakkelijk geheel worden nagemaakt. Een replica maken van kleine goudmijnbedrijven daarentegen is bijvoorbeeld een stuk ingewikkelder en daardoor ook duurder.
Volledige replicatie heeft bij beleggers bijna altijd de voorkeur, maar toch zien we zeker bij meer niche ETF’s dat hiervoor niet altijd gekozen wordt.
Tegenpartij risico
Bij synthetische producten is er een tegenpartij risico. Swaps verplichten een tegenpartij te leveren, maar het kan dat dit uiteindelijk niet gebeurt. Doorgaans zijn partijen hiervoor verzekerd. Bovendien is bepaald dat kunstmatige producten zoals swaps maximaal 10% van een ETF mogen uitmaken. Een ander risico is dat bij niet volledige replicatie de resultaten net anders uit kunnen vallen. Zowel hoger als lager. Toch is dit een risico, want het doel is simpelweg de index te volgen.
Synthetische ETF’s in de VS
Na de financiële crisis zijn op swaps gebaseerde ETF’s in de VS niet meer toegestaan. In Europa zien we deze producten nog wel (al lijken ze wel aan marktaandeel te verliezen). De reden voor het verbod is een mogelijke kettingreactie die de swaps in kunstmatige ETF’s kunnen veroorzaken.
De uitgave en terugkoop van ETF aandelen
Hieronder leggen we u uit hoe ETF’s worden gecreëerd. Het maken van ETF’s gebeurt in grote blokken van bijvoorbeeld 100.000 stuks. Deze worden gemaakt door een gekwalificeerd financieel instituut (Engels: authorized participant). Deze stukken worden gemaakt met als onderliggende waarde kasgeld (Engelse term: cash creation) of bezittingen die uiteindelijk in de ETF moeten komen (Engels: creation in kind). Met het kasgeld worden vervolgens nieuwe stukken aangekocht en hierdoor neemt het aantal uitstaande stukken in de ETF toe.
Terugkoop van ETF aandelen
Tegenovergesteld aan uitgifte van nieuwe aandelen staat de terugkoop van aandelen. Door de terugkoop van aandelen daalt het aantal aandelen in de ETF. Meestal een bank of een andere financiële partij kan pakketten ETF aandelen kopen en deze weer omzetten in de onderliggende waarde. Deze waarde kan zowel dan uiteindelijk in cash (cash redemption) of in onderliggende waarden (redemption in-kind) worden uitgekeerd.
Arbitrage
Om de waarde van de ETF zo dicht mogelijk bij de onderliggende waarde te houden, zijn er spelers op de markt die door middel van uitgave en terugkoop arbitrage toe kunnen passen. Deze arbitrage mechaniek zorgt ervoor dat de handel in ETF’s redelijk liquide blijft en dat de prijs van de ETF aandelen in normale omstandigheden dicht in de buurt blijft van de onderliggende netto waarde.
Voordelen voor aanbieder en Authorized Participant
Voor zowel de aanbieder van ETF’s als de financiële partij heeft een dergelijke constructie voordelen. De ETF wordt aantrekkelijker, omdat hij de onderliggende waarde goed volgt en de financiële partij kan arbitreren en hiermee geld kan verdienen.
Institutionele partijen die graag een grote hoeveelheid ETF aandelen willen kopen of verkopen kunnen ook vragen of er nieuwe aandelen gemaakt kunnen worden. Dit beperkt de koersbewegingen die anders gepaard gaan bij een aankoop van een aanzienlijk belang.
Verschillen ETF’s en ETC’s: ETF’s voor grondstoffen
Het succes van ETF’s heeft ervoor gezorgd dat deze producten ook voor andere financiële instrumenten wordt toegepast. Exchange Traded Notes (ETN’s) en Exchange Traded Commodities (ETC’s) lijken op ETF’s, maar er is een belangrijk verschil. Met deze producten loop je namelijk mogelijk wel een uitgeversrisico. Sinds het faillissement van Lehman Brothers maken beleggers hier zorgen over. Dit betekent echter ook dat de maatregelen die hiertegen zijn genomen fors zijn gestegen.
Exchange Traded Notes richten zich met name op obligaties en verschillen hierdoor behoorlijk van ETF’s. Obligaties worden namelijk doorgaans niet actief verhandeld en de onderliggende markt is hierdoor veel minder liquide. Dit kan er mogelijk voor zorgen dat in tijden van hoge volatiliteit het verschil in prijs tussen de ETN’s en de onderliggende waarde van de obligaties meer kan verschillen. Dit gebrek aan liquiditeit maakt het maken van ETN’s ook lastiger dan ETF’s.
Exchange Traded Commodities richten zich op grondstoffen. Wanneer sprake is van fysieke replicatie worden de grondstoffen opgeslagen. Synthetische ETC’s maken gebruik van swaps en futures om de prijs van de grondstof na te bootsen.
Tips voor beleggen in ETF’s
Nu u weet hoe ETF’s precies werken bent u vast ook benieuwd hoe u de juiste ETF’s kunt selecteren. De beste ETF beleggen tips hebben we voor u op een rijtje gezet.
Zelf beleggen in ETF’s en trackers?
Met ETF’s (Exchange Traded Funds) kunt u op een eenvoudige manier beleggen in een volledige index, bedrijfssector of opkomende markt. Via LYNX kunt u ETF’s kopen en verkopen op alle Europese beurzen. Het uitgebreide aanbod, de lage kosten en de handige trading tools maken LYNX dé ETF broker voor beleggers.
