Alles wat u moet weten over de AEX-index

Wat is de AEX index precies?

Wat betekent AEX? De AEX is een afkorting voor Amsterdam Exchange Index. Het is de belangrijkste beursgraadmeter van Nederland. De index laat de koersontwikkeling van de 25 grootste en meest verhandelde aandelen op de Amsterdamse beurs zien. De index bevat onder andere zwaargewichten aandeel Shell en aandeel Unilever.

Geschiedenis van de AEX index

Met de oprichting van de AEX in 1983 was Amsterdam een voorloper in Europa. De index werd voornamelijk gelanceerd om optiehandel mogelijk te maken. De AEX kreeg haar naam overigens pas in 1994, in 1983 werd het de EOE-index genoemd. Een afkorting voor European Options Exchange.

Het was voor het eerst in Europa dat een aandelenindex continu berekend werd. Door deze gestandaardiseerde index was het naast aandelen ook mogelijk om ook op een index opties uit te geven.

Bij de oprichting op 4 maart 1983 bestond de index uit 13 aandelen. Bekende namen als Ahold, Heineken, Philips en Unilever zijn op dit moment nog altijd met dezelfde naam vertegenwoordigd in de AEX index. Tot het jaar 1990 werden mondjesmaat aandelen aan de index toegevoegd, totdat het aantal van 25 werd bereikt. Vandaag de dag bestaat de AEX nog altijd uit 25 aandelen.

Samenstelling AEX 2020

23 maart 2020 maakt de AEX steering committee de nieuwe samenstelling van de AEX bekend. Aangezien de regels vaststaan, kunnen we de uitslag berekenen. Inclusie heeft mogelijk effect op de koers van de aandelen. Aandelen die in de AEX-index worden opgenomen zijn ASMI, dat een fantastisch beursjaar had in 2019 en Takeaway, dat enkele maanden daarvoor juist plaats moest maken voor Prosus. Bedrijven die de index verlaten zijn industrieconcern Aalberts en Tankopslagbedrijf Vopak.

Net als de meeste grote indices is de AEX een marktwaarde gewogen index. Hierbij worden overigens alleen de free float aandelen (vrij verhandelbare aandelen) meegerekend om de marktkapitalisatie te berekenen. Er is nog één extra regel van toepassing op de AEX. Een effect mag wanneer de nieuwe samenstelling bekend wordt gemaakt maximaal 15% van de AEX-index uitmaken. Dit is de reden dat Unilever bijvoorbeeld zwaarder kan wegen dan het aandeel Shell, terwijl het bedrijf Royal Dutch Shell een hogere marktkapitalisatie kent.

Grote posities van enkele investeerders tellen dus niet mee bij de free float en dus niet mee voor de weging. Deze situatie betekent dat aandelen met de grootste vrij verhandelbare marktkapitalisatie het zwaarst wegen in de index.

In onderstaande tabel staat de huidige samenstelling van de AEX-index weergegeven. Elk kwartaal vindt een (kleine) herweging van de index plaats. Daarnaast wordt een keer per jaar uitgebreid gekeken naar de samenstelling van de index. Deze herweging of herindeling van de AEX-index wordt bepaalt door het AEX steering committee. De weging in de onderstaande tabel is gemaakt op 20 maart 2019.

Wat direct opvalt, is de enorme weging van aandelen als ASML, ING, Royal Dutch Shell en Unilever. Deze vier aandelen nemen bij elkaar 50% van de totale AEX-index voor hun rekening. Een beweging in één van deze vier aandelen, heeft dus een enorme invloed op de gehele index.

Waarom is de AEX index minder populair onder beurshandelaren?

Deze weging van de AEX is dan ook een van de voornaamste redenen waarom de AEX minder populair is onder beurshandelaren. Door de scheve verdeling is er nauwelijks sprake van een brede spreiding wanneer u een positie in de AEX index inneemt. U heeft immers een onevenredig grote exposure naar aandelen als Royal Dutch Shell, Unilever, ASML en ING.

De huidige scheve verdeling in de AEX-index is overigens geen uitzondering maar eerder regel. De sectoren van de zwaargewichten op dit moment anders zijn dan tien jaar terug. Voor de kredietcrisis waren het namelijk de financiële instellingen die een onevenredig groot aandeel hadden in de AEX-index.

De Amsterdamse index werd hard geraakt in 2008. Dit is een van de redenen (naast het niet herbeleggen van het dividend) waarom de AEX-index de top van voor de crisis nog altijd niet heeft bereikt. De recente crisis rond het coronavirus zorgt er zelfs voor dat het dal van 2009 weer in zicht komt.

Grootste crashes

De kredietcrisis van 2008 staat bij de meeste beleggers nog vers in het geheugen gegrift. Toch werd in dit rampjaar niet het grootste verlies op een handelsdag geleden. Wel is het jaar 2008 met 5 dagen vertegenwoordigd in de top 10 van grootste verliezen van de AEX op een handelsdag.

4. 6 oktober 2008 (-9,14%)

Op de vierdee plaats van meest grootste crashes op een handelsdag staat 6 oktober 2008. Op deze handelsdag bereikten de zorgen rondom het aandeel Fortis en de ineenstorting van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers een kookpunt.

Beleggers vreesden dat ook Fortis ging omvallen en de handel in het aandeel werd hierom stilgelegd. Mocht het aandeel Fortis op deze dag wel zijn geopend, dan was het verlies voor de AEX hoogstwaarschijnlijk nog veel groter en had deze dag wellicht in de top 3 gestaan.

3. 26 oktober 1987 (-9,27%)

Op plaats drie in deze top vijf staat 26 oktober 1987. De AEX index bevond zich in een enorme correctie die een week eerder al was gestart. Deze koersval zit vlakbij de grootste koersval ooit op 19 oktober 1987.

2. 12 maart 2020 (-10,75)

Op plaats twee in deze top 5 staat de recente val van 12 maart 2020. De AEX had al een paar forse verliezen te verwerken gekregen, maar deze klap was de op één na scherpste val in de AEX-index ooit.

1. 19 oktober 1987 (-12%)

De grootste daling op een handelsdag is al van 30 jaar terug en vond plaats op 19 oktober 1987. Deze dag wordt ook wel zwarte maandag genoemd. Op deze chaotische dag daalde de AEX index (toen nog in guldens) van 247,09 punten tot 217,43 punten.

Nadat de AEX van 1983 tot 1987 met ruim 300% was gestegen, werden beleggers op deze zwarte maandag compleet verrast. Dergelijke bewegingen waren nog nooit voorgekomen en er was eigenlijk ook nauwelijks aanleiding voor de daling. De enorme stijging die had plaatsgevonden en een stijging van de korte rentes worden als hoofdredenen aangewezen voor de enorme crash.

Nog niet heel lang geleden, namelijk op 24 augustus 2015 leek dit record te worden gebroken. Richting het einde van de handelsdag werd het verlies echter weer beperkt. In een dag werd de gehele jaarwinst van de AEX-index verpulverd toen de Chinese overheid de yuan liet devalueren. De zorgen om een afkoelende Chinese economie en de gevolgen voor de economieën wereldwijd zorgden voor paniek op de financiële markten.

AEX futures

De stand van de AEX index is in grote mate afhankelijk van de future-markt. De AEX future staat ook wel bekend onder de afkorting FTI.

Het gemiddeld dagelijkse volume ligt rond de 30.000 futures. De AEX future kent een multiplier van 200. Op de huidige stand van 530 punten heeft de future dus een contractwaarde van € 106.000.

Uiteraard is het via LYNX mogelijk om te handelen in de AEX future. De afkorting voor deze future is dezelfde als voor de index, namelijk EOE. Voor een uitgebreide uitleg over deze future verwijs ik u graag naar het stuk AEX future: de meest populaire Nederlandse future.

Voor real-time koersen van de AEX, kunt u de Euronext Basic Bundle inschakelen. Voor deze real-time koersen betaalt u maandelijks een bedrag van € 1,10.

Beleggen in AEX-aandelen via LYNX?

Uiteraard is het via het TWS Handelsplatform mogelijk om te beleggen in alle AEX aandelen.